Month: Декабрь 2021

Տիգրան Մեծին հաջորդեց որդին` Արտավազդ Բ-ն (Ք.ա. 55-34թթ.), որի գահակալման տարիներին Մեծ Հայքը հայտնվել էր պարթեւա-հռոմեական սուր զինաբախումների ոլորտում: Նա երկրի անկախության ու անվտանգության ապահովման հուսալի միջոց դարձրեց պատերազմող տերությունների միջեւ խուսանավելու քաղաքականությունը` ըստ իրավիճակի թելադրման հարելով մերթ մեկին, մերթ մյուսին: Հայաստանը թե Հռոմի, թե Պարթեւստանի համար ուներ ռազմական եւ տնտեսական կարեւոր նշանակություն: Հայկական լեռնաշխարհն իր բարձրադիր դիրքով ուներ առաջնակարգ ռազմավարական նշանակություն, այստեղով էին անցնում արեւելք-արեւմուտք, հյուսիս-հարավ ռազմական ու տնտեսական կարեւոր մայրուղիները: Իր ռազմական ու տնտեսական հզորությամբ Հայաստանը Պարթեւստանից ու Հռոմից հետո երրորդ ուժն էր տարածաշրջանում, եւ նրա հետ դաշինքից էր կախված այդ տերությունների հաղթանակը կամ պարտությունը:Ք.ա. 60 թ. Հռոմում ստեղծվեց առաջին եռապետությունը: Երեք նշանավոր զորավարները` Հուլիոս Կեսարը, Գնեոս Պոմպեոսը եւ Մարկոս Կրասոսը Հռոմի ընդարձակածավալ նահանգների կառավարումը բաժանեցին իրենց միջեւ: Հռոմի արեւելյան շրջանների կառավարումն անցավ Կրասոսին: Ք.ա. 53թ. Մարկոս Կրասոսը խոշոր արշավանք կազմակերպեց գլխավոր հակառակորդ Պարթեւստանի դեմ եւ օգնական զորքեր պահանջեց դաշնակից Հայաստանից:Տեղեկանալով այդ մասին` պարթեւական արքա Օրոդեսը իր բանակը բաժանեց երկու մասի. ինքը որոշեց արշավել Հայաստան, իսկ Սուրեն զորավարին ուղարկեց Միջագետք` հռոմեացիների դեմ:Արտավազդ Բ-ն Կրասոսին առաջարկեց արշավանքն իրականացնել Հայաստանի հարավի լեռնային շրջաններով` խոստանալով տրամադրել 10.000 հեծյալ եւ 30.000 հետեւակ զորք: Դրա շնորհիվ հռոմեական լեգեոնները կխուսափեին պարթեւական բանակի հիմնական հարվածային ուժը հանդիսացող հեծելազորի հանկարծակի հարձակումներից բաց տափաստաններում, իսկ Հայաստանը զերծ կմնար պարթեւների ներխուժման վտանգից:Կրասոսը մերժեց Հայոց արքայի ծրագիրը եւ որոշեց արշավել Միջագետքի տափաստաններով:Նման պայմաններում Արտավազդը ճիշտ որոշում ընդունեց եւ դաշինք կնքեց Օրոդեսի հետ, որն ամրապնդվեց Արտավազդի քրոջ եւ պարթեւ թագաժառանգ Բակուրի ամուսնությամբ:Ք.ա. 53 թ. մայիսի 6-ին Խառանի ճակատամարտում պարթեւական զորավար Սուրենը գլխովին ջախջախեց հռոմեական բանակը, իսկ սպանված Կրասոսի գլուխն ուղարկեց Արտաշատ, ուր այդ ժամանակ գտնվում էր Օրոդեսը:Սուրհանդակը տեղ հասավ այն ժամանակ, երբ Արտավազդ Բ-ն եւ Օրոդեսը Արտաշատի թատրոնում դիտում էին հույն դրամատուրգ Եվրիպիդեսի «Բաքոսուհիներ» ողբերգությունը, եւ Կրասոսի գլուխը նետեց արքաների ոտքերի առաջ:Նման անփառունակ վախճան ունեցավ Կրասոսը, որը փորձում էր Արեւելքի երկրների նվաճումով հարստանալ Լուկուլլոսի եւ փառքի հասնել Պոմպեոսի պես:Հայ-պարթեւական ուժերը հռոմեացիներին վտարեցին Ասորիքից, Փյունիկիայից, Պաղեստինից: Տեղի բնակչությունը որպես ազատարարներ էր ընդունում նրանց, քանի որ դժգոհ էին Հռոմի դաժան կեղեքումներից եւ դեռ չէին մոռացել Տիգրան Մեծի օրոք ունեցած արտոնությունները:Հայ-պարթեւական զորքերի հաջողություններին նպաստեց նաեւ այն, որ Կրասոսի մահից հետո Հռոմում եռապետությունը կազմալուծվեց, եւ շուտով քաղաքացիական պատերազմ սկսվեց Կեսարի եւ Պոմպեոսի միջեւ:Ք.ա. 43թ. Հռոմում երկրորդ եռապետությունը ստեղծեցին Մարկոս Անտոնիոսը, Օգոստոս Օկտավիանոսը եւ Մարկոս Լեպիդոսը:Անտոնիոսը ստացավ Արեւելքի երկրները եւ ամուսնացավ Եգիպտոսի թագուհի Կլեոպատրայի հետ: Ք.ա. 36 թ. Պարթեւստանի դեմ խոշոր արշավանք կազմակերպեց Մարկոս Անտոնիոսը: Հաշվի առնելով Կրասոսի դառը փորձը, նա որոշեց արշավել Հայաստանի տարածքով եւ Արտավազդ Բ-ից պահանջեց աջակցել իրեն:Ք.ա. 37 թ. մահացել էին Օրոդեսը եւ Բակուրը, Պարթեւստանում գահակալական արյունահեղ պայքարից հետո գահ էր բարձրացել Հրահատ Դ-ն:Այդ ժամանակ սրվել էին նաեւ հայ-պարթեւական հարաբերությունները, որը հաշվի առավ Անտոնիոսը` օգնական զորքեր խնդրեց Հայոց արքայից:Արտավազդ Բ-ն ստիպված համաձայնեց օգնել հռոմեացիներին, սակայն տրամադրեց միայն փոքրաթիվ ուժեր:Անտոնիոսը 100.000-ոց բանակով սկզբում ներխուժեց պարթեւների դաշնակից Ատրպատականի թագավորություն: Սակայն պարթեւական հեծելազորը կարողացավ ոչնչացնել հռոմեացիների պաշարողական տեխնիկան, որի հետեւանքով արշավանքը ձախողման դատապարտվեց:Անտոնիոսը, դեռ Պարթեւստան չմտած, հսկայական կորուստներ ունեցավ, եւ նրա զորքի մնացորդները փրկվեցին Հայաստան մտնելով եւ Արտավազդից օժանդակություն ստանալու շնորհիվ:Անտոնիոսի հեղինակությանը ծանր հարված էր այդ պարտությունը, եւ որպես իր արշավանքի ձախողման գլխավոր մեղավոր նա փորձեց ներկայացնել Արտավազդին եւ ցանկանում էր խաբեությամբ ձերբակալել նրան:Այդ փորձերի ձախողումից հետո, օգտվելով հայ-պարթեւական հարաբերությունների վատթարացումից, որի պատճառներից մեկը հայ-հռոմեական համագործակցությունն էր, Անտոնիոսը Ք.ա. 34թ. գարնանը խոշոր ուժերով ներխուժեց Մեծ Հայք: Երկիրը ավերածություններից փրկելու հույսով Հայոց արքան որոշեց բանակցություններ սկսել Անտոնիոսի հետ, սակայն վերջինս գերեվարեց Արտավազդին եւ տարավ Ալեքսանդրիա` իր կնոջ` Եգիպտոսի Կլեոպատրա թագուհու մոտ:Արտավազդին եւ նրա ընտանիքին խոստացան ազատ թողնել, եթե հաղթահանդեսի ժամանակ խոնարհվեին Կլեոպատրայի առաջ: Սակայն Արտավազդն իրեն պահեց արքայավայել եւ գլուխը բարձր պահելով անցավ թագուհու առջեւից, որը մեծ տպավորություն գործեց ներկաների վրա: Նրան հետագայում մահապատժի ենթարկեցին:Ք.ա. 31 թ. Օկտավիանոսը Ակտիումի ծովային ճակատամարտում պարտության մատնեց Անտոնիոսին ու Կլեոպատրային, որոնք ինքնասպանություն գործեցին:Օգտվելով նպաստավոր իրավիճակից, Արտավազդ Բ-ի որդին` Արտաշեսը, պարթեւների աջակցությամբ ազատագրեց Մեծ Հայքը եւ հռչակվեց թագավոր:Արտաշես Բ-բ (Ք.ա. 30-20 թթ.) նաեւ ջախջախեց հռոմեացիների հետ համագործակցող Ատրպատականի թագավոր Արտավազդ Մեդացուն, իսկ Ատրպատականը միացրեց Հայոց թագավորությանը: Արտաշես Բ-ն կրում էր «արքայից արքա» տիտղոսը, վարում էր անկախ եւ ընդգծված հակահռոմեական քաղաքականություն:Հռոմը, հաշվի առնելով Կրասոսի եւ Անտոնիոսի պարտությունների դառը փորձը, շուրջ 10 տարի չհամարձակվեց պատերազմել հայ-պարթեւական միացյալ ուժերի դեմ:Օգոստոս Օկտավիանոսը, որը Ք.ա. 27 թ. հռչակվեց Հռոմի առաջին կայսր, խոստումների, կաշառքների ու դավերի միջոցով վարում էր Մեծ Հայքն իր ավանդական դաշնակիցներից մեկուսացնելու, այն թշնամի դրացիներով օղակելու եւ հայ ավագանուն պառակտելու քաղաքականություն:Նա կարողացավ Մեծ Հայքի հետ թշնամացնել Փոքր Հայքին, որի թագավոր էր կարգվել Արտավազդ Մեդացին, Կապադովկիային, Պոնտոսին, իբերական եւ աղվանական ցեղերին:Ք.ա. 20թ. Օգոստոս կայսրը խոշոր ուժերով ժամանեց Ասորիք եւ գահակալական կռիվներում թուլացած պարթեւներին հարկադրեց կնքել պայմանագիր, որով արձակվեցին Հռոմի ձեռքերը Մեծ Հայքի թագավորության դեմ:Նույն թվականին հռոմեական զորքերը ներխուժեցին Մեծ Հայք: Հուսալքված եւ Հռոմի սադրանքներից դրդված հայ ավագանու որոշ ներկայացուցիչներ, հզոր թշնամու դեմ պատերազմից խուսափելու եւ պետական անկախությունը չկորցնելու հույսերով, դավադրաբար սպանեցին Արտաշես Բ-ին եւ համաձայնեցին գահը հանձնել նրա եղբորը՝ երկար տարիներ Հռոմում պատանդ մնացած Տիգրան Գ-ին (Ք.ա. 20-9թթ.): Միաժամանակ Մեծ Հայքից անջատվեց Ատրպատականը:Տիգրան Գ-ն գահակալման  վերջին տարիներին գրեթե ձերբազատվեց Հռոմի միջամտություններից, մերձեցավ Պարթեւստանին եւ սկսեց իր դրամները հատել պահլավերեն մակագրություններով:Տիգրան Գ-ին հաջորդեց որդին` Տիգրան Դ-ն (Ք.ա. 9-1թթ.):Հռոմի միջամտությամբ Ք.ա. 5-3 թթ. Հայոց գահին տիրեց Տիգրան Գ-ի եղբայր Արտավազդ Գ-ն, սակայն շուտով տապալվեց եւ գահը կրկին անցավ Տիգրան Դ-ին: Նա զոհվեց 1թ. կովկասյան լեռնականների դեմ մղած ճակատամարտում:Տիգրան Դ-ի մահով վերացավ Արտաշեսյան արքայատոհմը (Ք.ա 189 – 1թթ.):Այս դինաստիայի օրոք Հայաստանը հասել էր առավելագույն հզորության, նույնիսկ մի կարճ ժամանակով վերածվել հզոր կայսրության: Արտաշեսյանների օրոք երկրի պետական կառուցվածքը մեծապես ամրապնդվել էր, եւ հետագայում Հայոց թագավորությունը վերացնելու Հռոմի ջանքերը բախվեցին համառ դիմադրության եւ մատնվեցին անհաջողության:

Ես Մարգարյան Սրբուհին եմ 15 տարեկան, ներկա պահին սովորում եմ Մխիթար Սեբաստացու քոլջում եկել եմ Թաիրովի միջնակարգ դպրոցից: Հաճախել եմ դիզայնի, խեցեգործության և պարի: Ազատ ժամանակ սիրում եմ երաժշտություն լսել, հետաքրքիր գրքեր կարդալ, ֆիլմեր դիտել նաև շատ եմ սիրում մենակությունը, բայց ոչ միշտ: Քոլեջում հայտվելուց հետո ես ծանոթացա ու մտերմացա շատ կենսուրախ, բարի ու առանձնահատուկ մարդկանց հետ: Առաջին անգամ ճամփորդության եմ գնացել Թրջկիանի ջրվեժ ու հիանալի տպավորություններով տուն վերդարձել. հետո եղել եմ <<Շիրակի մարզ>>-ում և <<Կարմիր բլուր>>-ում որտեղ էլ ուսումնասիրել ենք այնտեղի պատմական վայրերը:

Կարող եմ փաստել ուսուցիչների բարի ու միևնույն ժամանակ հետևողական լինելու մասին նրանք հումորներով և հավես զրույցներով հետաքրքիր դաս են անցկացնում բոլորի հետ:

https://mmargaryansrbuhi.edublogs.org/#:~:text=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6,%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D6%81%2C%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82

Անցնում ենք այս առարկաները.

• Անգլերեն-անգլերենի ժամին սովորում ենք նոր բառեր, ծանոթանում ենք տարբեր տեսակի թեմաներին:
• Աշխարհագրություն-տեղեկանում ենք աշխարհի բոլոր վայրերի հետ և էլ ավելի լավ ճանաչում այս աշխարհը, որտեղ և ապրում ենք:
• Գրականություն-ծանոթանում են տարբեր գրողների կյանքի հետ տեղեկանում, քննարկում և սովորում նրանց ստեղծագործությունները:
• Էկոլոգիա-այս ժամին մենք շատ հետաքրքրությամբ պատրաստում ենք նյութեր ու փորձարկում նաև սովորում թե ինչ կոսմետիկ միջոցներից պետք է զգուշանալ և ինչպես հասկանալ, արդյոք այդ շպարվելու պարագան թունավոր չէ:
• Իսպաներեն-իսպաներենը նոր լեզու է շատերիս համար, բայց ընկեր Բելլայի դյուրին բացատրելու շնորհիվ մենք կարողանում ենք հեշտությամբ տիրապետել իսպաներենին:
• Կենսաբանություն-ուսումնասիրում ենք ամեն հնարավոր բան դասի շրջանակներում և կատարում զանազան քննարկումներ:
• Հայոց լեզու-ընկեր Թամարի հետ վերհիշում, կրկնում ու սովորում ենք մեր հայրենի երկրի քերականական գաղտնիքները, ճիշտ գրելաձևը:
• Հայոց պատմություն-հայոց պատմության շնորհիվ մենք տեղեկանում ենք անցյալում և ներկայում կատարվող տարբեր իրադարձությունների մասին:
• Հանրահաշիվ-թեև բազմաթիվ հարցերում անհասկանալի է թվում վարժությունները, բայց և այնպես ընկեր Ելենայի լավ բացատրելու արդյունքում հասկանալի է դառնում:
• Ռուսաց,լեզու-ռուսերենը տարածված լեզու է որի միջոցով խոսում, ճշտում և պարզաբանում ենք շատ բաներ ու շփվում այլ երկրում գտնվող մարդկանց հետ:

1. Ինչ են իրենից ներկայացնում էուկարիոտ բջիջները (կենդանական և բուսական բջիջների կառուցվածք): Էուկարիոտիկ բջիջը մեկն է, որն ունի սահմանված միջուկ, որի մեջ հայտնաբերվում է օրգանիզմի գենետիկական նյութը (ԴՆԹ) ՝ պաշտպանված ցիտոպլազմայով և բջջային ծրարը կազմող թաղանթով:
2. Գրել պրոկարիոտ բջիջների մասին: Պրոկարիոտ , նույնպես գրված է պրոկարիոտ , ցանկացած օրգանիզմ, որի ներքին կորիզների բացակայության պատճառով կա հստակ միջուկ և այլ օրգաններ: Բակտերիաները ամենահայտնի պրոկարիոտիկ օրգանիզմներից են: Պրոկարիոտների ներքին թաղանթների բացակայությունը նրանց առանձնացնում է էուկարիոտներից: Պրոկարիոտը Բջջային թաղանթ կազմված է ֆոսֆոլիպիդներից և կազմում է որ բջջային առաջնային օսմոտիկ արգելքը: Ի ցիտոպլազմա պարունակում է ռիբոսոմներ, որոնք իրականացնում են սպիտակուցի սինթեզ , և երկլար դեզօքսիռիբոնուկլեինաթթու (ԴՆԹ) քրոմոսոմ, որը սովորաբար շրջանաձեւ է: Շատ պրոկարիոտներ պարունակում են նաև շրջանաձեւ ԴՆԹ-ի մոլեկուլներ, որոնք կոչվում են պլազմիդներ, բջիջների լրացուցիչ դիսպենսիվ գործառույթներով, ինչպիսիք են կոդավորող սպիտակուցները ՝ հակաբիոտիկները չակտիվացնելու համար: Որոշ պրոկարիոտներ ունեն դրոշակ:
3. Համառոտ ներկայարու բջջի օրգանոիդները (միտոքոնդրյուներ, քլորոպաստ, էնդոպլազմային ցանց, գոլջի կոմպլեքս և ռիբոսոմներ): Միտոքոնդրումներ, բջջի ընդհանուր նշանակության օրգանոիդներից են։ Հայտնաբերվել են բոլոր բուսական և կենդանական բջիջներում, ունեն 1-5 մկմ տրամագծով հատիկների, ձողիկների, թելիկների տեսք։ Ունի 5-7 մկմ երկարություն;

Էնդոպլազմային ցանց (նաև՝ ցիտոպլազմային ցանց), էնդոպլազմայի կոմպոնենտ։ Կազմված է բազմաթիվ խոռոչներից։ Համարվում է էուկարիոտ (կորիզավոր) բջիջների պարտադիր օրգանոիդը և նրանցում լավ զարգացած է։ Պրոկարիոտների (նախակորիզավորներ) մոտ բացակայում է։ Էնդոպլազմային ցանցի ծավալը կազմում է բջջի ծավալի միջինը 30%-50%;

Գոլջիի ապարատ, էնդոպլազմային ցանցի հետ սերտորեն կապված հարթ, միաշերտ մեմբրաններից կազմված խորշեր, խողովակների, ակոսների և բշտիկների համակարգ է, որտեղ ձևավորվում են լիզոսոմները, վակուոլները և սեկրետները, ընթանում է կուտակվում և դուրս են բերվում փոխանակության նյութերը։ Գոլջի կոմպլեքսը մասնակցում է պլազմային թաղանթի գոյացմանը։

Ռիբոսոմները բջջային ամենափոքր օրգանոիդներն են, սովորական լուսային մանրադիտակով անտեսանելի։ Պրոկարիոտ բջիջների ռիբոսոմների տրամագիծը 20 նմ, իսկ էուկարիոտիկ բջիջներինը՝ 25-30 նմ է։ Ռիբոսոմների հայտնաբերումը և նրանց ուսումնասիրությունը հնարավոր դարձավ միայն էլեկտրոնային մանրադիտակի օգնությամբ։

4.Ինչ է իրենից ներկայացնում միտոզը (բջի բաժանում): Միտոզը էուկարիոտ բջջի կորիզի բաժանումն է` քրոմոսոմնների թվի պահմանմամբ: Ի տրաբերություն մեյոզի, միտոտիկ բաժանումը տեղի է ունենում առանց բարդությունների, քանի որ չի ներառում պրոֆազի ընթացքում հոմոլոգ քրոմոսոմների կոնյուգացիա:

Միտոզի փուլերը.Միտոզը բջջային ցիկլի մի հատվածն է, սակայն այն բավականին բարդ է և իր մեջ ներառում է հինգ փուլեր`պրոֆազ, պրոմետաֆազ, մետաֆազ, անաֆազ, տելոֆազ:

5.Ներկայացրեք քրոմոսոմի կառուցվածքը: Քրոմոսոմները երևում են միայն բաժանվող բջիջներում. ունեն բարակ՝ 14 նմ տրամագծով թելերի ձև։ Քրոմոսոմներն ունեն բարդ կառուցվածք։ Բջջի բաժանման սկզբնական և միջին փուլերում նրանք կազմված են երկու իրար կցված թելանման կամ ձողաձև մարմնիկներից՝ քրոմատիդներից։ Վերջիններս ոլորված են գալարաձև և կախված գալարվածության աստիճանից, քրոմոսոմները փոխում են իրենց չափերը՝ երկարանում կամ կարճանում։ Քրոմատիդները իրենց հերթին կազմված են մեկ կամ մի քանի զույգ թելիկներից՝ քրոմանեմաներից՝ հունարեն նեմա-թել, որոնք լուսային մանրադիտակով տեսանելի ամենափոքր կառուցվածքներն են։

Էուկարիոտիկ բջիջը մեկն է, որն ունի սահմանված միջուկ, որի մեջ հայտնաբերվում է օրգանիզմի գենետիկական նյութը (ԴՆԹ) ՝ պաշտպանված ցիտոպլազմայով և բջջային ծրարը կազմող թաղանթով:

Էուկարիոտ բջիջը և պրոկարիոտիկ բջիջը տարբերվում են, քանի որ վերջինս ավելի պարզունակ է և չունի սահմանված բջջային միջուկ, ուստի գենետիկ նյութը ցրված է ցիտոպլազմայում:

Էուկարիոտային բջիջներից կազմված օրգանիզմները հայտնի են որպես էուկարիոտներ, և այդ ավելի յուրահատուկ բջիջների հայտնվելուց հետո դրանցից առաջացել են բազմաբջիջ օրգանիզմների այլ տեսակներ, որոնք դասակարգվել են որպես նախակենդանիներ, սնկեր, բույսեր և կենդանիներ:

Էուկարիոտ բառն առաջացել է հունարենից էուկայրոն, պատրաստված եվ- (ճշմարիտ), և կարիոն (միջուկ), ուստի դրա իմաստը «իրական միջուկ» է:

Էուկարիոտիկ բջիջները կատարում են էվկարիոտիկ օրգանիզմների համար կենսական նշանակություն ունեցող տարբեր գործառույթներ, ինչպիսիք են, օրինակ, գենետիկ նյութի պահպանումը և սպիտակուցների սինթեզի գործընթացն իրականացնելը, որի միջոցով նրանք էներգիա են ստանում այլ գործառույթներ կատարելու համար:

Կառուցվածքը՝

Էուկարիոտիկ օրգանիզմների բջիջները շատ բազմազան են,տարբերվում են իրենց ձևով,չափսերով,կառուցվածքով և կազմությամբ:

Էուկարիոտիկ բջիջը ունի բարդ մոլեկուլային կառուցվածք: Այստեղ տարբերակված են բջջի բաղադրամասերը` բջջաթաղանթը, ցիտոպլազման և բջջակորիզը:

• ջջային թաղանթ: Դա ծրարի մի տեսակ է, որը շրջապատում է բջիջը և պարունակում է նրա ամբողջ նյութը, որի միջոցով այն կարող է դուրս մղել թափոնները և փոխանակել սննդանյութեր կամ այլ անհրաժեշտ նյութեր:
• Բջջային միջուկ: Այն պարունակում է կենդանի էակի գենետիկ նյութը (ԴՆԹ), և այնտեղ է, որտեղ վերահսկվում և կարգավորվում են բջիջի տարբեր գործառույթները: Այն ծածկված է միջուկային ծրարով:
• Ցիտոպլազմա: դրանք հայտնաբերվում են պլազմային թաղանթի և բջիջի միջուկի միջև: Այն բնութագրվում է նրանում, որ պարունակում է բջջային թաղանթների և օրգանելների ցանց `առանձնահատուկ գործառույթներով, ինչպիսիք են` լիզոսոմները, միտոքոնդրիաները, ռիբոսոմները, քլորոպլաստները, Գոլջի ապարատը և այլն:
• Բջջային պատ: Այն բնորոշ է բույսերին և սնկերին, որոնք պատասխանատու են բջիջին կոշտություն հաղորդելու համար:

1.Համառոտ գրել վիրուսների մասին: Վիրուսները մարդու, կենդանիների և բույսերի վարակիչ հիվանդությունների մանրագույն հարուցիչներ են: Վիրուսների հարուցած հիվանդությունները հեշտությամբ փոխանցվում են հիվանդներից առողջներին և արագ տարածվում: Երկար ժամանակ ենթադրվում էր, որ վիրուսներն առաջացնում են միայն սուր զանգվածային հիվանդություններ: 

2.Ընտրել որևէ վիրուսային հիվանդություն նհարագրել ախտանշանները, վարակման աղբյուրները և բուժման մեթոդները։ Բնութադրվում են քիմիական և կառուցվածքային զգալի բազմազանությամբ։ Կազմված են գլխիկից և ելուստից։ Գլխիկը կազմված է սպիտակուցային թաղանթից և դրա ներսում ամփոփված ԴնԹ-ից կամ ՌՆԹ-ից։ Ելուստում գտնվում է պատյանով ծածկված դատարկ ձողր։ Կպչելով տիրոջ (բակտերիայի) բջջին,  բակտերիոֆագերի ելուստի պատյանը կծկվում է, մերկացնելով ձողը, այն ծակում է բջջապատը և նուկլեինաթթուն սրսկում բջջի մեջ։

բակտերիայի հետ T4 բակտերիոֆագի փոխազդեցություն

3. Ինչ է իրենից ներկայացնում նախակորիզավորները, ներկայացրու նրանց կառուցվածքը։. Նախակորիզավորներում, որոնք չունեն բջջակորիզ, ցիտոպլազման պլազմային թաղանթից ներս եցած ամեն ինչն է:Ե՛վ նախակորիզավորների, և՛ կորիզավորների ցիտոպլազմայի հիմնական բաղադրիչներից մեկը դոնդողանման ցիտոզոլն է՝ ջրային լուծույթ, որը պարունակում է իոններ, փոքր մոլեկուլներ և մակրոմոլեկուլներ:Բջջի այն մասը, որը կոչվում է ցիտոպլազմա, փոքր-ինչ տարբերվում է կորիզավորների և նախակորիզավորների մոտ: Կորիզավոր բջիջներում, որոնք ունեն բջջակորիզ, ցիտոպլազման այն ամենն է, ինչը պլազմային թաղանթի և կորիզաթաղանթի միջև է: Նախակորիզավորներում, որոնք չունեն բջջակորիզ, ցիտոպլազման պլազմային թաղանթից ներս եցած ամեն ինչն է:Ե՛վ նախակորիզավորների, և՛ կորիզավորների ցիտոպլազմայի հիմնական բաղադրիչներից մեկը դոնդողանման ցիտոզոլն է՝ ջրային լուծույթ, որը պարունակում է իոններ, փոքր մոլեկուլներ և մակրոմոլեկուլներ: Կորիզավորների ցիտոպլազմայում են նաև թաղանթով պատված օրգանները, որոնք կախված են ցիտոզոլում: Բջջակմախքը, որը մանրաթելերի ցանց է, սատարում է բջջին և դրան տալիս է ձև, նույնպես ցիտոպլազմայի մաս է և օգնում է կարգավորելու բջջի բաղադրիչները:Թեև ցիտոզոլը հիմնականում ջուր է, այն կիսահեղուկ, դոնդողանման պարունակություն է իր մեջ կախված բազմաթիվ սպիտակուցների պատճառով: Ցիտոզոլը հարուստ է մակրոմոլեկուլներով և ավելի փոքր օրգանական մոլեկուլներով՝ ներառյալ գլյուկոզ և այլ պարզ շաքարներ, բազմաշաքարներ, ամինաթթուներ, նուկլեինաթթուներ և ճարպաթթուներ: Ցիտոզոլում կան նաև նատրիումի, կալիումի, կալցիումի և այլ տարրերի իոններ: Բջջի այս հատվածում տեղի են ունենում նյութափոխանակային բազմաթիվ ռեակցիաներ՝ ներառյալ սպիտակուցների սինթեզը:

Ցիտոպլազմա

4.Գրել ֆոտոսինթեզի և քեմոսինթեզի մասին։ Ֆոտոսինթեզ ածխաթթու գազից և ջրից` լույսի ազդեցության տակ օրգանական նյութերի առաջացումն է։ Ֆոտոսինթեզի վրա ազդող գործոններ

Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության համար կարևոր նշանակություն ունեն ֆոտոսինթեզի արագությունը, որը կախված է բազմաթիվ գործոններից։ Լուսավորվածությունը, ածխաթթու գազի կոնցենտրացիան և ջերմաստիճանը այն գլխավոր գործոններից են, որոնցից կախված է ֆոտոսինթեզի արագությունը։ Ֆոտոսինթեզի տեսակները. Ոչ քլորոֆիլային ֆոտոսինթեզ. Քլորոֆիլային ֆոտոսինթեզ

Քեմոսինթեզ.

Պլաստիկ փոխանակություն

Պլաստիկ փոխանակության ռեակցիաների մեջ ամենակարևոր նշանակությունն ունեցող սպիտակուցների կենսասինթեզն է։ Յուրաքանչյուր տեսակի բջիջ ունի յուրահատուկ սպիտակուցներ, որոնք բնորոշ են միայն տվյալ տեսակին։ Նման սպիտակուցները սինթեզելու հատկությունը ժառանգաբար բջջից բջիջ է անցնում, և պահպանվում է ամբողջ կյանքի ընթացքում։ Բոլոր բջիջները կյանքի ընթացքում սպիտակուց են սինթեզում, քանի որ բնականոն կենսագործունեության ընթացքում սպիտակուցները աստիճանաբար բնափոխվում են, դրանց կառուցվածքն և ֆունկցիան խախտվում են։

Պլաստիկ փոխանակության եղանակներից են քեմոսինթեզը և ֆոտոսինթեզը։

Քեմոսինթեզը այս փոխանակությունն (այլ կերպ այն կոչվում է նաև ասիմիլյացիա) արտացոլում է բջջում տեղի ունեցող օրգանական նյութերի կենսասինթեզի գործընթացները։. Կարևոր քեմոսինթեզողներից են նիտրիֆիկացնող բակտերիաները։ 

http://Կարևոր քեմոսինթեզողներից են նիտրիֆիկացնող բակտերիաները։

5.Պատմել բջջի հիմնական օրգանոիդների մասին։

Բջջի կառուցվածք

Բջիջները լինում են երկու տեսակ՝ էուկարիոտներ, որոնք ունեն կորիզ և պրոկարիոտներ՝ որոնք չունեն։ Պրոկարիոտները միաբջիջ օրգանիզմներ են, իսկ էուկարիոտները կարող են լինեն միաբջիջ և բազմաբջիջ։

Օրգանոիդներ

Օրգանոիդները մասնագիտացված մշտական կազմավորումներ են, որոնք կատարում են որոշակի ֆունկցիա։

Օրգանոիդներն են՝

• Էնդոպլազմային ցանց
• Գոլջիի համալիր
• Ռիբոսոմներ
• Միտոքոնդրիումներ
• Ցետրիոլներ
• Լիզոսոմներ
• Պլաստիդներ
• Վակուոլներ
• Ներառուկներ
• Բջջակորիզ
• Կորիզակ.

Տարբերում են՝ ընդհանուր նշանակության օրգանոիդներ և հատուկ նշանակության օրգանոիդներ։

• Հատուկ նշանակության օրգանոիդները բնորոշ են միայն որոշակի բջիջներին
• Ընդհանուր նշանակության օրգանոիդները բաժանվում են 2 խմբի՝ մեմբրանային և ոչ մեմբրանային։
• կմախքային
• հենարանային օրգանելներ, որոնք ապահովում են օրգանիզմի պաշտպանությունը մեխանիկական, քիմիական և այլ վնասակար ազդեցություններից 

6.Գրել սպիտակուցների սինթեզի մասին։. Սպիտակուցների կենսասինթեզ, կենդանի օրգանիզմների բջիջներում ամինաթթուներից սպիտակուցների առաջացման պրոցես։ Սպիտակուցի սինթեզի համար նահրաժեշտ ամինաթթուները ռիբոսոմններ են հասցվում տրանսպորտային ՌՆԹ-ի միջոցով:https://www.doctors.am/symptoms/spitakutsi-sintez6

1. Yo hablo tres idiomas.
2. Ellos bailan en Camelot.
3. Nosotros bajamos las escaleras.
4. Vosotros estudiais en la Academia Mester.
5. ¿Vosotros comparais hoy el periódico?
6. ¿ Tú cantas en la ducha?
7. Tú pagas!
8. Tú desayunas café con leche y tostadas.
9. Él viaja por Europa.
10. Ella entra a las 10:00 de la mañana en clase.

1. ¿Qué tal tu estas? estoy bien
2. Yo limpio la mesa.
3. Ellas miran la televisison por la noche.
4. Y ellas lloran con la pelicula «Forrest Gump».
5. Nosotros alquilemos una habitacion en Salamanca.
6. Vosotros cocinais bien.
7. Tu nadas hoy dos horas en la playa.
8. ? Vosotros preguntais los ejercicios en clase?
9. ? Nosotros llevamos paraguas?
10. ? A que hora ella cena normalmente?

1. Yo compredo muy bien la leccion.
2. Nosostros comemos paella dos dias a la semana.
3. Ellos son estudiantes en Master.
4. ? Vosotros meteis la bicicleta en casa?
5. Los primos de Juan aprenden frances.
6. Los hijos de Maria beben agua.
7. La tia de Pedro cose los pantalones de Pedro.
8. Los deportistas corren por la manana.
9. ? Tu vendes la moto de Juan?
10. Ellos responden las preguntas del profesor.

1. Yo escribo una carta a mi madre.
2. Ellos suben las escaleras.
3. Nosotros consumemos mucho tabaco.
4. ? Vosostros vivimos en Salamanca?
5. Vosostros recibimos muchas llamadas de telefono.
6. Colon descubre America en 1492.
7. El abre la puerta con la llave.
8. Los abuelos de Maria viven en Toledo.
9. La Academia abre de 9 a 2.
10. Fleming descrube la penicilina.

woman-women

man-men

child-childeren

person-people

tooth-teeth

foot-feet

goose-geesse

mouse-mice

louse-lise

deer-deer

sheep-sheep

fish-fish.

Good-better-the best

Bad-worse-the worst

Many-more-the most

Old-elder-the eldest

Little-less-the least

Near-nearer-the next

Far-further-the furthest

Cold-colder, the coldest

Snowy-more snowy ,the most snowy

Windy-more windy, the most windy

White -more white, the most white

Beautiful-more beautiful, the most beautiful

Exercise 1

smart-smarter-the smartest

interesting-more interesting-the most interesting

good-better-the best

funny-funnier-the funniest

yummy-yummier-the yummiest

many-more-the most

little-less-the least

cleven-more clever-the most clever

small-smaller-smallest

artist-արվեստագործ

painter-նկարիչ

singer-երգիչ

musician-երաժիշտ

soloist-մեներգիչ

danser-պարող

photograph-լուսանկարիչ

Architect-ճարտարապետ

animeter

actor, actress-դերասան, դերասանուհի,

stage-բեմ

to stage-բեմադրել

film director-ռեժիսոր

script wrinter- սցենարիստ

producers-հովանավորող

operator-օպերատոր

make up artist-դիմահարդար

costume desinger-հագուստի դիզայներ։